Ważne zmiany w KPC dla przedsiębiorców – już od 7 listopada

Już w czwartek – 7 listopada 2019 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, która w istotny sposób zmieni sytuację przedsiębiorców poprzez przywrócenie odrębnego postępowania gospodarczego (obowiązującego w poprzednim stanie prawnym od 1 października 1989 r. do 3 maja 2012 r.), a w raz z nim zaostrzy rygory formalne procedury gospodarczej, a także przyspieszy procedurę cywilną i zwiększy rolę sędziego w procesie.

Najważniejsze zmiany obejmują m.in:

– wprowadzenie prekluzji dowodowej, zgodnie z którą strony powinny zgłosić wszystkie dowody odpowiednio w pozwie lub odpowiedzi na pozew. Wyłącznie wyjątkowo i w odniesieniu do konkretnej okoliczności sprawy przewodniczący będzie mógł określić inny termin do powołania przez stronę twierdzeń i dowodów, w ramach swojej władzy dyskrecjonalnej. Spóźnione dowody będą podlegały pominięciu, chyba że strona uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później;

– przyjęcie dowodu z zeznań świadków jako dowodu subsydiarnego względem dowodu z dokumentu. W związku z tym dowód z zeznań świadków sąd będzie mógł dopuścić jedynie wtedy, gdy po wyczerpaniu innych środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy;

– dodanie instytucji umowy dowodowej, zgodnie z którą strony będą mogły się umówić o wyłączenie określonych dowodów w postępowaniu w sprawie z określonego stosunku prawnego powstałego na podstawie umowy. Umowę dowodową będzie można zawrzeć na piśmie albo ustnie przed sądem;

– wprowadzenie przymusu wskazania adresu poczty elektronicznej powoda w pozwie lub pierwszym piśmie procesowym wniesionym po doręczeniu odpisu pozwu albo złożenia oświadczenia o nieposiadaniu takiego adresu. Niedopełnienie obowiązku stanowić będzie brak formalny pisma i uniemożliwi nadanie mu prawidłowego biegu;

– dodanie uprawnienia sądu do obciążenia kosztami procesu w całości lub części strony, która przed wytoczeniem powództwa zaniechała próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchyliła się od udziału w niej lub uczestniczyła w niej w złej wierze i przez to przyczyniła się do zbędnego wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy. W efekcie ma to promować pozasądowe sposoby rozwiązywania sporów.

Planowana nowelizacja jest jedną z serii zmian kpc mających na celu usprawnienie postępowania cywilnego, zwłaszcza w kontekście wzrostu wpływających do sądów spraw gospodarczych. Z jednej strony obowiązek podania adresu skrzynki elektronicznej może przyczynić się do usprawnienia komunikacji z sądem, a wprowadzenie prekluzji dowodowej zmusi strony do przestawienia wszystkich dowodów już na początku postępowania. Uprawnienie do obciążenia kosztami procesu strony uchylającej się od mediacji może skutkować odciążeniem sądów oraz popularyzacją alternatywnych sposobów rozstrzygania sporów. Z drugiej strony surowe reguły prekluzji dowodowej mogą skłonić strony i ich pełnomocników do przedstawiania wszelkich dowodów, w tym tych irrelewantnych, wydłużając postępowanie cywilne.