10 NAJWAŻNIEJSZYCH ZMIAN W KPC

W tym wpisie postaramy się przybliżyć 10 naszych zdaniem najistotniejszych zmian wynikających z planowanej nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego. Cz.II

6/10

Planowane zmiany w postępowaniu cywilnym mają objąć także postępowanie apelacyjne. Obecnie po wniesieniu apelacji przez stronę sądy obu instancji muszą przeprowadzić czynności w ramach postępowania między instancyjnego. Wiele z tych czynności wymaga obrotu pocztowego w obu sądach, co w realiach zwłaszcza dużych miast pociąga za sobą konsekwencje czasowe (oczekiwania nawet kilku miesięcy na mijanie terminów na dokonanie czynności).

Nowelizacja k.p.c. ma w założeniu uprościć kontrolę formalną składanych apelacji oraz skoncentrować większość czynności wykonywanych w ramach postępowania między instancyjnego w sądzie II instancji. Pomóc w osiągnieciu tego celu mają: niezwłoczne przesyłanie akt z apelacją do sądu II instancji, odformalizowanie odpowiedzi na apelację oraz powierzenie czynności z zakresu kontroli apelacji referendarzom sądowym.

7/10

Istotne zmiany – zwłaszcza z punktu widzenia pełnomocników profesjonalnych – mają objąć również treść apelacji. Nowelizacja k.p.c. precyzować będzie przepis art. 368 k.p.c., rozszerzając go o dodatkowe przepisy.

Po pierwsze w nowelizacji położono większy nacisk na zasadę, zgodnie z którą powoływanie w treści apelacji nowych faktów i dowodów ma mieć charakter jedynie nadzwyczajny. Obecne brzmienie przepisu art. 368 k.p.c. sugeruje, że wskazywanie przez stronę wnoszącą apelację na nowe fakty i dowody jest okolicznością zwykłą. Projekt zmian k.p.c. wprowadza nową jednostkę redakcyjną (nowy § 1²), w której podkreślono konieczność wykazania przez stronę wnoszącą apelację, iż te nowe fakty i dowody nie mogły zostać podniesione w postępowaniu pierwszoinstancyjnym.

Po drugie strona składająca apelację będzie mieć dodatkowy obowiązek. Jeśli zarzuty apelacji będą dotyczyć podstawy faktycznej zaskarżonego orzeczenia, to obligatoryjnym będzie wskazanie faktów, które sąd I instancji ustalił niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, czy też faktów, które są istotne, a których sąd I instancji nie ustalił. W praktyce obowiązek ten jest realizowany w większości apelacji wnoszonych przez pełnomocników profesjonalnych – niemniej na mocy projektowanych przepisów zyska on walor wymogu ustawowego.

Trzecia zmiana jest związana z protokołami elektronicznymi, obowiązującymi już w polskich sądach od kilku lat. Mianowicie nowelizacja nakłada na stronę wnoszącą apelację, która powołuje się na fakt stwierdzony dowodem utrwalonym urządzeniem rejestrującym dźwięk lub obraz, by oznaczyła konkretną część odnoszącą się do tego faktu. Taka zmiana spowoduje mniej pracy dla sędziów, którzy będą mieć możliwość szybszego znalezienia fragmentu danego nagrania w czasem wielogodzinnych protokołach rozpraw.

8/10

Projektowanymi zmianami postępowania cywilnego mają zostać objęte także przepisy dotyczące zażaleń sądowych. Pojawią się 2 istotne zmiany w tym zakresie, a mianowicie:

● wykluczenie możliwości odrębnego kwestionowania w formie zażalenia wysokości opłaty – w przypadku zainicjowania środka odwoławczego od rozstrzygnięcia o zwrocie (odrzuceniu) pisma,

● wprowadzenie generalnej zasady rozpoznawania spraw incydentalnych przez sąd tej samej instancji(czyli tzw. „zażaleń poziomych”), z wyjątkami (w tym w zakresie umorzenia i zawieszenia postępowania czy zwrotu pozwu).

Powyższe zmiany, podobnie jak cała nowelizacja k.p.c., mają przynieść profity w zakresie tempa postępowania, a dodatkowo mają odciążyć sądy wyższego stopnia od zajmowania się sprawami o charakterze formalnym czy finansowym.

9/10

Nowelizacja k.p.c., w szczególności w zakresie postępowania zażaleniowego, wymusiła zmiany również co do rozstrzygnięć referendarzy sądowych. Projektowane zmiany przepisów wypełniają dotychczasową lukę w zakresie określenia wprost trybu postępowania ze skargą na orzeczenie referendarza sądowego. Co istotne pojawiają się nowe narzędzia dla referendarzy, w tym możliwość przychylenia się do skargi
i samodzielnego rozstrzygnięcia w przedmiocie, którego dotyczyło zaskarżone orzeczenie. Ponadto, wraz z wprowadzeniem możliwości orzekania przez referendarzy w sądach apelacyjnych, uregulowany został tryb rozpoznawania zażaleń na postanowienia wydawane przez te sądy w następstwie zaskarżania orzeczeń referendarzy.

Rozszerzenie spektrum działań referendarzy sądowych stanowi wyraz realizacji nadrzędnego celu planowanej nowelizacji k.p.c. – czyli urealnieniu idei przyśpieszenia postępowania cywilnego.

10/10

Ostatnia z wyszczególnionych przez nas zmian w planowanej nowelizacji dotyczy opłat sądowych – uregulowanych wprawdzie w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, lecz o niebagatelnym znaczeniu w postępowaniu cywilnym. Planowana nowelizacja przepisów zmienia wymiary wielu istniejących już opłat (np. podwyższenie opłaty od zażalenia do 100 zł.), ale także wprowadza nowe opłaty, w tym – co bardzo istotne – stałą stawkę w wysokości 100 zł. za złożony po zatwierdzeniu planu rozprawy wniosek o wezwanie na rozprawę świadka, biegłego lub strony. Natomiast zarządzenie o przymusowym sprowadzeniu świadka lub biegłego będzie kosztować 200 zł. Pojawić mają się także opłaty od wniosków o uzasadnienia orzeczeń sądowych.

Powyższe zmiany, które dla przedsiębiorców być może nie będą tak dotkliwe, odbiją się zapewne na inicjatywie dowodowej osób fizycznych, powodując ograniczenie w wyborze środków dowodowych.